Kowno – tymczasowa stolica  Litwy

Kowno – tymczasowa stolica  Litwy

Kowno stało się tymczasową stolicą Litwy, kiedy Polska nielegalnie zaanektowała oficjalną stolicę Wilno i cały Wileńszczyznę w latach 1920-1939. Status tymczasowej stolicy podniósł znaczenie Kowna jako centrum politycznego, gospodarczego i kulturalnego. W Kownie pojawiły się nie tylko instytucje państwowe, ale także uniwersytet, muzeum, teatr, domy mieszkalne, brukowane ulice, uporządkowana komunikacja i kanalizacja, wodociąg. Kowno to najważniejsze miasto na Litwie w latach 1919-1940, kiedy rozkwitł unikalny, międzywojenny modernistyczny styl architektoniczny. Status tymczasowej stolicy doprowadził do wyjątkowego rozwoju miasta. Zgromadziły się tu władze i ambasady zagraniczne. Powstawały nowe firmy przemysłowe i handlowe oraz monopole.

Dawny Pałac Sejmu Ustawodawczego. W pałacu zbudowanym w 1862 roku poeta Jonas Mačiulis-Maironis uczył się i ukończył gimnazjum w latach 1873-1883. W latach 1920 – 1927 w tym budynku działał pierwszy Sejm Republiki Litewskiej – Sejm Ustawowy oraz I, II, III Sejm. Wnętrza Sejmu zaprojektował architekt Vladimiras Dubeneckis. W tym pałacu w 1922 roku większość Sejmu wybrała prezydentem Aleksandra Stulginskiego, w czerwcu 1926 roku – Kazysa Griniusa, a w grudniu tego samego roku – Antanasa Smetonasa. W Sejmie odbyła się także uroczysta ceremonia ślubowania Prezydenta, po której nowy władca kraju został odprowadzony do Pałacu Prezydenckiego.

Prezydencja historyczna Republiki Litewskiej. Historia tego pałacu sięga lata 1919 r., kiedy do pałacu przeniosła się głowa państwa. Rezydencja w tym pałacu przetrwała do 15 czerwca 1940 roku, do okupacji sowieckiej. W tym budynku mieszkali wszyscy trzej Prezydenci ówczesnej Republiki Litewskiej: A. Smetona, A. Stulginskis i K. Grinius. Prezydencja została przywrócona w latach 1998-2003.

Centralna Poczta Litewska. Poczta główna została zaprojektowana przez F. Vizbarasa w latach 1930-1932. To jeden z najważniejszych reprezentacyjnych obiektów okresu międzywojennego, ówczesny ośrodek komunikacyjny. Jest to bardzo ważny symbol modernistycznej architektury w stylu „narodowym”. We wnętrzu podłogi z płytek ceramicznych układane są na wzór tkactwa narodowego.

Aleja Laisvės (Wolności) – ulica o długości 1,7 km, typowa ulica dla pieszych o charakterze brukowca, łączy najważniejsze części miasta – Stare i Nowe Miasto. W XIX wieku początek i koniec utworzonej alei odpowiadają dokładnie kierunkom wschodnim i zachodnim. Główne osobistości Nowego miasta skupione są w Alei Laisvės i po obu jej stronach. Co roku na tej ulicy gromadzą się uczestnicy Kaziuka i Dni Miasta. Ogród Teatru Muzycznego. Teatr Muzyczny powstał w 1940 r. Często wystawiane są tu opery, operetki, balety i przedstawienia dla dzieci. W pobliskim ogrodzie znajduje się pomnik stworzony przez R. Antinisa pamięci R. Kalanty.

Dawny Pałac Sprawiedliwości i Sejmu (ul. L. Sapiegos 5). Budowa obiektu rozpoczęła się w 1925 roku według projektu inżyniera architekta Edmunda Fryka. Budowę zakończono w 1928 roku. Budynek jest sklasyfikowany w stylu neoklasycystycznym z jasnymi elementami architektury „art deco”. 1 września 1936 roku w dużej półkolistej sali odbyło się otwarcie pierwszego posiedzenia litewskiego Sejmu. W 1961 roku część budynku wraz z salą główną przekazano kowieńskiemu oddziałowi Litewskiej Państwowej Filharmonii. Pałac Banku Litewskiego (ul. Maironio 25). Bank Litwy rozpoczął swoją działalność w 1922 roku w Kownie. W 1925 roku rozpoczęto budowę Pałacu Banku Litwy (arch. M. Songaila), którą zakończono w 1928 roku. Budynek Banku Litewskiego został zbudowany z wysoką jakością i zainstalowano niezawodny system bezpieczeństwa wykonany w Anglii. Była to jedna z najpiękniejszych, najbardziej luksusowych i znaczących budowli tego okresu na Litwie. W 1940 roku powstał tu litewski oddział Banku ZSRR. W 1970 roku budynek został wpisany na listę zabytków architektury. W 1991 roku został przekazany do Banku Litwy. W 2003 roku został uznany za zabytek kultury.

Kowieński budynek Klubu Oficerskiego Garnizonu. Klub oficerski Litwy jest jednym z najbardziej uroczystych obiektów późno międzywojennej Litwy, wyróżniającym się stylem „narodowym” i symboliką patriotyczną. Budynek został zbudowany w 1940 r. z materiałów miejscowych służył potrzebom społeczeństwa i reprezentacji państwa. Klub Oficerski Litwy swoją architekturą i dekoracją świadczy o wyjątkowym statusie społecznym oficerów na Litwie międzywojennej. Pracowali architekci: S. Kudokas, K. Kriščiukaitis, inżynier J. Kova-Kovalskis. A. Rosenblum.

Muzeum Wojskowe im. Witolda Wielkiego (ul. K. Donelaičio 64). Pałac zaprojektowali architekci V.Dubeneckis i K. Reison. Jest to pomnik jednego z największych władców średniowiecznej Litwy. Odczuwalne jest tu niezwykle harmonijne połączenie nowoczesności i tradycji. Obok Muzeum Wojskowego znajduje się plac pamięci z pomnikami słynnych postaci i wydarzeń z okresu niepodległości. Plac Jedności. Wyjątkowy ogród w centrum miasta, w którym płonie wieczny ogień, powstał Pomnik Wolności (rzeźbiarz J. Zikaras) – symbol litewskiej państwowości. Znajduje się tam również wiele monumentalnych popiersi słynnych litewskich polityków i pisarzy, drewniane krzyże przypominają tych, którzy zginęli za niepodległość Litwy. A dziś można posłuchać imponującej muzyki carillonowej, na którą składają się połączone ze sobą dzwony różnej wielkości. Koncerty rozpoczęte w 1956 roku odbywają się tu w każdą sobotę i niedzielę.

Kolejka linowa Žaliakalnis (ul. Aušros /ul. V. Putvinskio). XXw. Pod koniec XX wieku Kowno przeżyło szybki etap modernizacji. Wiele uwagi poświęcono poprawie infrastruktury miasta – wodociągowej, kanalizacyjnej, komunikacyjnej. Podczas budowy kolejki Žaliakalnis konsultowano się z niemieckimi specjalistami, a projekt i produkcja kolejki przygotowała firma inżynieryjna z Lipska „Curt Rudolph Transportanlagen“; Sprzęt elektryczny dostarczyła firma „AEG“, a obudowa została zakupiona od szwajcarskiej firmy „T.Bell“.

Kościół Zmartwychwstania Pańskiego w Kownie (ul. Žemaičių 31). Jest to największy kościół bazylikowy w krajach bałtyckich, zaprojektowany przez K. Reisona (1932-1940). Jest to niewątpliwie najważniejszy przykład międzywojennej litewskiej architektury sakralnej, symbol odrodzenia i niepodległości narodu. W czasach radzieckich w 1952 roku zajmowała go fabryka radia. W 1990 roku został zwrócony wierzącym. Przestrzeń kościoła została trzechnawowa, bazyliczna. Architektura jest monumentalna, lakoniczna. Wysokość dużej wieży wynosi 70 m. Można wejść na taras widokowy na dachu kościoła i podziwiać panoramę miasta. W 2015 roku kościół został ogłoszony małą bazylikę.

Konsulat Japonii. Budynek ten był zajmowany przez Chiune (Sempo) Sugihary, wicekonsula japońskiego konsulatu, przed II wojną światową. W lipcu-sierpniu 1940 r. Dyplomata wydał japońskie wizy tranzytowe Żydom z Litwy, Polski i Niemiec, które uratowały życie prawie 6000 osób z Holokaustu. Żydzi kiedyś nazywali bramę konsulatu „Bramą Nadziei”. 2 sierpnia 1940 roku wszystkie zagraniczne ambasady zostały zamknięte, ale konsulat Japonii, który przeniósł się do restauracji Metropolis w Kownie, nadal wydawał wizy. Jeszcze tuż przed wyjazdem z Litwy Sugihara zdołał wydać kilkadziesiąt wiz na dworcu w Kownie w pobliżu peronu. W 1985 roku Sugihara otrzymał tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.

Miasto projektu UNESCO. Kowno jako pierwsze miasto w Europie Wschodniej i Środkowej otrzymało w 2015 roku status Miasta Kreatywnego przez UNESCO za doskonałą architekturę międzywojenną.